• Historia Serpelic

        •  

                    Serpelice to stara podlaska miejscowość, której historia nierozerwalnie związana jest z pokrętnymi dziejami tejże ziemi. Pierwsze wzmianki o Serpelicach pochodzą z początków XVI wieku, kiedy to Wielki Książę Litewski ( w tych czasach te okolice należały do Litwy) Zygmunt I Stary potwierdza wójtostwo w Serpelicach Pawłowi Chybowskiemu. W 1569 roku ziemia mielnicka (do której należały Serpelice) wraz z ziemią drohicką i bielską zostały przyłączone do Korony w ramach koronnego województwa podlaskiego którego stolicą był Drohiczyn. W tych najstarszych czasach większość mieszkańców tejże miejscowości było pochodzenia wschodniosłowiańskiego o czym świadczy choćby nazwa prawdopodobnie pochodząca od ruskiego imienia Serpel. Związana z tym była przynależność do kościoła wschodniego a pod względem organizacyjnym do prawosławnej parafii pw. Narodzenia NMP w Mielniku, która na początku XVII wieku przyłącza się do Unii Brzeskiej. Liczne wojny, jakie toczyła Rzeczpospolita od połowy XVII wieku z sąsiadami przyniosły olbrzymie zniszczenia w całym kraju, nie ominęły również Serpelic. Po przemarszach wojsk związanych z szwedzkim Potopem Lustracja starostwa mielnickiego z 1662 notuje, że w w Serpelicach „młyn bywał u Franciszka Ligęzy, którego pewny czynsz do dworu płacywano, teraz, że spustoszał, od 4 lat tedy nic nie płacą”.

                    Niestety kryzys wieku XVII i XVIII doprowadził do upadku Rzeczpospolitej. Wskutek III rozbioru Serpelice trafiły do zaboru austriackiego, który sięgał aż po rzekę Bug. To właśnie rozbiory spowodowały, że będąca do tej pory główną arterią handlową i komunikacyjną rzeka Bug stała się po dzień dzisiejszy linią graniczną. Decyzja ta spowodowała zerwanie łączności z długoletnim okolicznym centrum jakim był Mielnik. Wierni unici chodzący do tej pory do Mielnika musieli przenieść się do Konstantynowa. Natomiast katolicy podlegali parafii sarnackiej.
          Jednak rok 1809 przyniósł promyk nadziei Ziemie III Zaboru Austriackiego zostały przyłączone do Księstwa Warszawskiego, a w jego obrębie po raz pierwszy do powiatu łosickiego w ramach departamentu Siedleckiego.
          Kolejną zmianą przynależności był rok 1815 kiedy to po likwidacji Księstwa Warszawskiego, Utworzono Królestwo Polskie którego Królem był każdorazowo Car Rosji. W 1827 r.

                   W Serpelicach było 46 domów i 312 mieszkańców, a w 1889 38 domów 342 mieszkańców oraz znajdowała się założona w 1866 szkoła początkowa. II połowa XIX wieku to okres wzmożonej rusyfikacji ziem polskich przyłączonych do Rosji. Po upadku powstania styczniowego Carat przystąpił do likwidacji wszelkiej odrębności ziem polskich związane to było w szczególności z likwidacją obrządku unickiego. W 1874 r. Podjęto decyzje o likwidacji obrządku greckokatolickiego a wiernych przyłączyć miano do prawosławia. Wiązało się to z oporem ludności czego symbolem jest pobliski Pratulin i Drelów, ale również i wierni parafii konstantynowskiej stawiali opór czego owocem były liczne aresztowania i pobicia przez wojska kozackie. Pomimo prześladowań ze strony władzy ludność nie zerwała kontaktu z Kościołem Katolickim o czym świadczyły organizowane przez zakon Jezuitów Tajne misje na Podlasiu, udzielanie tzw ślubów krakowskich oraz masowe przyłączenie się ludności Serpelic do kościoła sarnackiego w 1905 roku po ukazie tolerancyjnym zezwalającym na zmianę wyznania.
                       Początek XX wieku to czas odzyskania długo oczekiwanej niepodległości, jednak zanim do tego doszło ludność Serpelic przeżyła próbę powstrzymania polskości w postaci utworzenia Guberni Chełmskiej w 1912 roku, I wojnę światową i szczególnie dokuczliwą okupację niemieckich wojsk w ramach etapu armii Ober-Ost, próbę przyłączenia tych ziem do Ukraińskiej Republiki Ludowej w lutym 1918r. Niepodległość przyszło okupić krwią podczas starć oddziału POW W Janowie Podlaskim 16 listopada 1918 roku ginie Bronisław Jakoniuk z Serpelic. W czasie XX lecia międzywojennego ludność Serpelic podejmuje decyzję o upamiętnieniu odzyskania niepodległości i w dziesiątą rocznicę czynem społecznym zostaje wybudowany pomnik upamiętniający ten jakże ważny i radosny fakt. W 1938 roku natomiast podjęta zostaje decyzja o wybudowaniu kaplicy przy drodze do Konstantynowa. Po wybuchu II wojny światowej jej opiekunami zostają dwaj księża: ks. Szpręga i ks. Dusza a po ich powrocie w poznańskie, od 15 października 1945 roku opiekunami kaplicy zostają dwaj kapucyni O. Anioł i Br. Bartłomiej. Wykorzystują oni zapał miejscowej ludności i doprowadzają do wybudowania w 1947 roku kościoła oraz w latach 1955-7 klasztoru. Od 1948 roku, Serpelice stały się samodzielną parafią do której dołączono pobliskie miejscowości Klepaczew i Zabuże.
          Lata powojenne, pomimo reżimu komunistycznego to okres olbrzymiego skoku cywilizacyjnego. Na początku lat 60-ych do Serpelic doprowadzono drogę asfaltową oraz podłączono prąd. W tym samym czasie dzięki niewątpliwym walorom krajobrazowym i zdrowotnym rosną jak grzyby po deszczu Ośrodki Wypoczynkowe zmieniając oblicze miejscowości. W 1981r. Br Adam Krajewski przy wybitnym udziale miejscowej ludności zakłada „Kalwarię Podlaską”.

          Rafał Dydycz